ฮอร์โมนต่อมใต้สมอง
บทความ > การเพาะและการเลี้ยงปลาดุก > การเพาะพันธุ์ปลาดุกอุยโดยวิธีผสมเทียม
ชนิดของฮอร์โมนและการใช้ฮอร์โมน
ฮอร์โมนที่ใช้เพาะพันธุ์ ปลาดุกอุยปัจจุบันมีอยู่ 3 ชนิดคือ ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมอง ฮอร์โมนสกัด และฮอร์โมนสังเคราะห์ ซึ่งฮอร์โมนแต่ละชนิดจะมีผลต่อการวางไข่และการสร้างน้ำเชื้อของพ่อแม่พันธุ์ปลาดุกอุยที่ใกล้เคียงกัน แต่มีรูปลักษณะ อัตราการใช้ และวิธีการใช้ทีแตกต่างกันดังนี้
1. ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมอง ต่อมใต้สมองเป็นต่อมไร้ท่อชนิดหนึ่ง มีหน้าที่ผลิตและหลังฮอร์โมนโกนาโดโทรปินเพื่อไปควบคุมการทำงานและการสร้างฮอร์โมนของอวัยวะสืบพันธุ์ อันได้แก่ อัณฑะในสัตว์เพศผู้และรังไข่ ในสัตว์เพศเมีย ด้วยหลักการนี้มนุษย์จึงได้นำเอาต่อมใต้สมองมาใช้ประโยชน์
ในการเพาะพันธุ์ปลา โดยผ่าเอาต่อมใต้สมองมาทำเป็นสารละลายแล้วนำสารละลายนั้นไปฉีดให้กับปลาเพศเมียเพื่อกระตุ้นให้มีไข่แก่จัดและวางไข่ได้ในระยะเวลาที่กำหนด และฉีดให้กับเพศผู้เพื่อกระตุ้นให้อัณฑะสร้างน้ำเชื้อได้มากขึ้น ต่อมใต้สมองมีอยู่ในปลาทุกชนิด
ต่อมใต้สมองจะอยู่ใต้สมองของปลา โดยมีก้านเล็กๆ ยึดกับสมอง มีลักษณะเป็นก้อนเล็กๆ กลมรี มีขนาดเท่าหัวไม้ขีดไฟ มีสีขาวนวลอยู่ภายในแอ่ง จะเห็นได้เมื่อทำการพลิกหรือยกส่วนของสมองและเส้นประสาทต่างๆ ออกแล้วทำความสะอาดบริเวณนั้น ปลาบางชนิดจะสร้างกล่องกระดูกหุ้มต่อมไว้อีกทีหนึ่ง เช่น ปลาจีน ปลาตะเพียนขาว ปลายี่สกเทศ เป็นต้น ขนาดของต่อมใต้สมองจะเล็กหรือใหญ่ขึ้นอยู่กับขนาดของปลา ปลาเพศเมียที่มีขนาดเดียวกับเพศผู้จะมีต่อมใต้สมองใหญ่กว่า และปลาที่มีไข่แก่จัดจะมีต่อมใต้สมองใหญ่กว่าปลาที่มีไข่อ่อน ต่อมใต้สมองที่นำมาฉีดปลาดุก ได้แก่ ต่อมใต้สมองจากปลาไน ปลาจีน ปลายี่สกเทศ ปลาสวาย และต่อมใต้สมองจากปลาดุกชนิดใดชนิดหนึ่ง
การเก็บต่อมใต้สมอง ปลาที่นำมาใช้เก็บต่อมใต้สมองเรียกว่า “ปลาต่อม” ปลาต่อมที่ใช้กับแม่ปลาที่จะฉีดควรจะเป็นปลาชนิดเดียวกันหรือเป็นปลา ในกลุ่มเดียวกัน ชนิดของปลาต่อมที่ใช้กับปลาดุกอุยได้แก่ ปลาจีน ปลาไน ปลาสวาย ปลายี่สกเทศ ปลาตะเพียน ปลาซ่ง ปลาเล่ง และปลาดุก แต่ปลาต่อมที่เหมาะสมจะใช้กับปลาดุกอุยควรเป็นปลาดุกด้านหรือปลาสวาย ทั้งนี้เพราะมีราคาถูกกว่าปลาดุกอุยมาก สำหรับแม่ปลาที่รีดไข่แล้วหรือปลาตัวผู้ที่ผ่าเอาอัณฑะออกไปใช้แล้วก็สามารถนำมาใช้เป็นปลาต่อมได้ ปลาที่จะนำมาใช้เป็นปลาต่อมต้องเป็นปลาที่เริ่มสร้างไข่และน้ำเชื้อมีสุขภาพสมบูรณ์ แข็งแรง ถ้าเป็นปลาดุกด้านควรมีอายุอย่างน้อย 7 เดือน น้ำหนักประมาณ 200 กรัม ส่วนปลาสวายควรมีน้ำหนักไม่ต่ำกว่า 2 กิโลกรัม หรืออายุ 1 1/2-2 ปี ถ้าเป็นปลาเล่ง ปลาซ่งหรือปลายี่สกเทศ ต้องมีอายุ 1 ปีขึ้นไป หรือน้ำหนัก 1 กิโลกรัมขึ้นไป ปลาต่อมนี้จะใช้ปลาตัวผู้หรือปลาตัวเมียก็ได้ ได้ผลเหมือนกัน ที่สำคัญคือปลาจะต้องอยู่ในสภาพที่สด ถ้ายังมีชีวิตอยู่จะยิ่งดี เพราะเมื่อปลาตายต่อมจะเสื่อมลงไปเรื่อยๆ ถ้าเป็นปลาตายควรเลือกเฉพาะที่เหงือกมีสีแดงและควรแช่น้ำแข็งไว้ ปัจจุบันการซื้อปลาต่อมหาไม่ยาก อาจจะไม่ต้องซื้อทั้งตัวก็ได้โดยไปติดต่อแม่ค้าที่ชำแหละปลาขาย ขอซื้อเฉพาะส่วนหัว แต่ต้องไม่ลืมให้แม่ค้าชั่งน้ำหนักปลาทั้งตัวและจดมาด้วย หากซื้อวิธีนี้ราคาต่อมจะถูกมาก
No comments