การขยายพันธุ์ปลานิล
บทความ > การเลี้ยงปลาน้ำจืด > ปลานิล
การขยายพันธุ์ปลานิล
ตามปกติรูปร่างและลักษณะภายนอกของปลานิลตัวผู้และตัวเมียจะคล้ายคลึงกันมาก แต่สังเกตได้โดยการดูอวัยวะเพศที่บริเวณใกล้ช่องทวาร ตัวผู้จะมีอวัยวะเพศลักษณะเรียวยาวยื่นออกมา ส่วนตัวเมียจะมีลักษณะเป็นรูค่อนข้างใหญ่และกลม ปลาที่จะดูลักษณะเพศได้ชัดเจนต้องมีขนาดยาวตั้งแต่ 10 เซนติเมตรขึ้นไป ในกรณีที่ปลาโตเต็มที่จะสังเกตเพศได้จากการดูสีที่ลำตัวปลา ตัวผู้จะมีสีเข้มตรงบริเวณใต้คางและตามลำตัว ต่างกับปลาตัวเมียและยิ่งใกล้ฤดูผสมพันธุ์ สีจะมีความเข้มมากยิ่งขึ้น
พ่อแม่ปลานิลที่มีขนาดยาว 10 เซนติเมตร และมีอายุประมาณ 4 เดือนขึ้นไป เป็นปลาโตได้ขนาดพร้อมที่จะสืบพันธุ์ได้ หากสภาพแวดล้อมเหมาะสมแล้ว ปลาตัวผู้ก็จะแยกตัวออกจากฝูงแล้วเริ่มสร้างรังโดยเลือกเอาบริเวณชานบ่อตื้นๆ ซึ่งมีระดับน้ำลึกประมาณ 30-50 เซนติเมตร วิธีการสร้างรังนั้นปลาจะปักหัวลงในระดับตั้งฉากกับพื้นดิน แล้วใช้ปากกับการเคลื่อนไหวของลำตัวเขี่ยดินตะกอนออกโดยวิธีอมเอาดินตะกอนและเศษสิ่งของต่างๆในบริเวณนั้นไปทิ้งนอกรัง จะทำอย่างนี้จนกว่าจะได้รังซึ่งมีลักษณะเป็นหลุมที่มีขนาดตามความต้องการหากมีปลาอื่นอยู่ในแถวนั้น ปลานิลตัวผู้ก็จะพยายามขับไล่ให้ออกไปนอกบริเวณ ตัวมันเองจะคอยว่ายวนเวียนอยู่ในรัศมี 2-3 เมตรรอบๆรัง และจะแผ่ครีบหลังอ้าปากกว้างอยู่ตลอดเวลา อาการเช่นนี้บ่งบอกว่าเป็นการเชิญชวนให้ตัวเมียซึ่งว่ายเข้ามาใกล้ให้เข้ามายังรังที่ได้สร้างไว้ปลาตัวเมียบางตัวกว่าจะพบรังที่ถูกใจได้จะผ่านรังที่ปลาตัวผู้เตรียมไว้ถึง 3 รัง
เมื่อต่างได้คู่แล้ว ต่างก็ใช้หางดีดพันแว้งกัดกันเบาๆ หลังจากเคล้าเคลียในลักษณะเช่นนี้ ปลาก็จะเริ่มผสมพันธุ์โดยตัวผู้จะใช้บริเวณหน้าผากดุนที่ใต้ท้องตัวเมียเพื่อเป็นการกระตุ้นและเร่งเร้าให้ตัวเมียวางไข่ ปลาตัวเมียจะวางไข่ออกมาครั้งละ 10 หรือ 12 ฟอง ในขณะเดียวกัน ปลาตัวผู้ก็จะว่ายคลอคู่เคียงกันไปพร้อมกับปล่อยน้ำเชื้อผสมกับไข่ ทำอยู่เช่นนี้จนกว่าการผสมพันธุ์จะแล้วเสร็จ ไข่ที่ได้รับการผสมน้ำเชื้อปลาตัวเมียจะเก็บไข่ไว้ฟักโดยวิธีการอมไข่เข้าไว้ในปากแล้วว่ายออกจากรังบริเวณก้นบ่อที่ลึกกว่า ส่วนตัวผู้จะคอยหาโอกาสเวียนว่ายไปเคล้าเคลียกับตัวเมียตัวอื่นต่อ
แม่ปลานิลจะอมไข่ไว้ในปากเป็นเวลา 4-5 วัน ไข่ก็จะเริ่มฟักออกเป็นตัว ลูกปลาที่พักออกเป็นตัวใหม่ๆจะอาศัยอาหารจากถุงอาหารธรรมชาติซึ่งติดอยู่ที่ท้องขณะเดียวกันแม่ปลายังคงอมลูกปลาอยู่ต่อไป จนกระทั่งถุงอาหารธรรมชาติของลูกปลายุบหายไป หลังจากฟักเป็นตัวประมาณ 3-4 วัน แม่ปลาก็จะคายลูกปลาให้ว่ายออกมาจากปาก ลูกปลาในระยะนี้สามารถกินอาหารจำพวกพืชและไรน้ำเล็กๆซึ่งมีอยู่ในน้ำ โดยจะว่ายวนเวียนอยู่ที่บริเวณหัวของแม่ปลา และจะเข้าไปหลบซ่อนอยู่ในช่องปาก เมื่อต้องการหลบหลีกอันตรายโดยลูกปลาจะเข้าทางปากหรือทางช่องเหงือก หลังจากลูกปลามีอายุได้ 1 สัปดาห์ จึงเลิกหลบเข้าไปซ่อนในช่องปากของแม่ แต่แม่ปลาก็ยังคอยระวังศัตรูให้โดย ว่ายวนเวียนอยู่ใกล้บริเวณที่ลูกปลาหาอาหารกินอยู่ ลูกปลานิลจะรู้จักวิธีหาอาหารกินได้เองเมื่ออายุได้ 3 สัปดาห์ และมักจะว่ายกินอาหารรวมกันเป็นฝูง
การแพร่ขยายพันธุ์ของปลานิล
ปริมาณไข่ที่แม่ปลาวางแต่ละครั้ง จะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับขนาดของแม่ปลาและฤดูกาล โดยประมาณแล้วปลานิลจะวางไข่ครั้งละ 5-600 ฟอง แม่ปลาที่วางไข่ครั้งแรกจะให้ลูกปลาจำนวนน้อย ปริมาณไข่ของแม่ปลาจะเพิ่มมากตามขนาดของแม่ปลาที่เจริญวัย แม่ปลาตัวหนึ่งสามารถวางไข่ได้ทุกระยะ 2-3 เดือนต่อครั้ง หากบ่อเลี้ยงปลามีสภาพดีและมีการให้อาหาร ที่พอเพียงในระยะเวลา 1 ปี แม่ปลาตัวหนึ่งๆจะสามารถแพร่พันธุ์ได้ประมาณ 3-4 ครั้ง
No comments